تنها دینی که بر اساس براهین عقلی و نقلی انسان را به سر منزل مقصود می‌رساند و دستورات سازنده‌اش روح امید و ایمان را زنده می‌کند، دین مقدس اسلام است که آخرین، جامع‌ترین و کامل‌ترین دین الهی‌ است، که هیچ نقصانی در دستوراتش وجود ندارد. چرا که اسلام برای کلیه شئونات زندگی بشر برنامه سازنده دارد و عامل به دستورات اسلام، هم دنیای خوبی پیش رو دارد و هم آخرت خوشی در انتظار وی خواهد بود؛ لذا بشریت برای پیشرفت و پیشبرد اهداف دنیوی و اخروی نیازمند خشوع و خضوع در مقابل دستورات دین اسلام می‌باشد. 
دین اسلام در بخش‌های مختلف زندگی، دستور‌العمل دارد. قصد داریم در سلسه مباحثی با همین عنوان و با استعانت از قدرت مطلقه باری تعالی، بخش‌های مختلف این دین الهی را به اختصار معرفی کنیم. 
یکی از بخش‌های دین اسلام «اخلاق» و نحوه برقراری ارتباط با محیط اطراف، انسان‌ها، حتی با حیوانات و گیاهان می‌باشد. در بخش اخلاق، اسلام دارای انسانی‌ترین دستور‌‌‌العمل‌های اخلاقی است. اهمیت و ارزش اخلاقیات در اسلام به‌ اندازه‌ای است که پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هدف بعثت و رسالت خویش را به تمام و کمال رساندن مکارم اخلاق، اعلام می‌فرمایند. 
حضرت فرمودند: «انّی بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاق‏» [1] من معبوث شدم که اخلاق را تکمیل کنم که در آن روح مکرمت هست، یعنی اخلاق بزرگواری، اخلاق آقائی اما نه آقائی به معنای آن سیادتی که بر دیگری مسلط بشوم، بلکه آقائی‌ای که روح من آقا باشد و از پستی، دنائت، دروغ، غیبت و از تمام صفات رذیله احتراز داشته باشد، خودش را برتر و بالاتر از این‌ها بداند. 
اخلاق در اسلام دامنه بسیار وسیعی دارد که حتی شامل حیوانات و گیاهان نیز می‌شود اما در دنیا این‌گونه نیست؛ اگر بدانند شیعه یا مسلمان است به او کمک نمی‌کنند و این که می‌گویند حقوق انسان‌ها، یعنی حقوق خودشان، مسلمانان لبنان و سایر مناطق اسلامی را بمباران و حقوق فلسطینی‌ها را غصب ولی برای سگ‌های خودشان احترام قائل هستند. سازمانی درست می‌کنند برای حمایت از حیوان‌ها ولی از حقوق مسلمانان خبری نیست. اما ببینید اسلام چه می‌گوید؛ امیرالمؤمنین علی علیه السلام به استاندار می‌فرماید: همه مردم باید در حقوق مساوی باشند، چه مسلمان و چه غیر مسلمان برای اینکه: «إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْقِ».[2] یا برادر دینی توست و یا در خلقت مثل تو انسان است». 
امام علی علیه السلام به فرزندش امام مجتبی علیه السلام می‌فرماید: «أکرِم نفسک عن کل دنیه و ان ساقتک الی الرغائب فانک لن تعتاض بما تبذل من نفسک عوضا»؛ خود را از تن دادن به هر کار پستی گرامی دار! اگر چه آن کار تو را به خواسته‌هایت برساند، زیرا در برابر آنچه از شخصیت خود از دست می‌دهی عوضی دریافت نمی‌داری». [3]
پسر جانم! روح خودت را گرامی بدار، بزرگوار بدار، برتر بدار از هر کار پستی. در مقابل هر پستی فکر کن که روح من بالاتر از این است که به این پستی آلوده بشود. 
درست مثل آدمی که یک تابلوی نقاشی خیلی عالی دارد که وقتی لکه سیاهی در آن پیدا می‌شود، گردی، غباری روی آن می‌بیند، خود به خود فورا دستمال را بر‌می‌دارد و آن‌را تمیز می‌کند. اگر به او بگویی چرا این کار را می‌کنی، می‌گوید حیف چنین تابلوی نقاشی‌ای نیست که چنین لکه سیاهی در آن باشد؟ حس می‌کند که این تابلوی نقاشی آن‌قدر زیبا و عالی‌ست که حیف است یک لکه سیاه در آن باشد. 
علی (علیه السلام) می‌گوید: در روح خودت این‌گونه احساس زیبائی کن، احساس عظمت کن، احساس شخصیت کن، خودت را بزرگ‌تر از این بدان که تن به پستی بدهی. دروغ پیش می‌آید؟ دروغ پستی است، دنائت است. تو کریمی، تو بزرگواری، تو عالی هستی، تو زیبا هستی، خودت را برتر از این بدان که با دروغ خود را پست و کوچک بکنی. 
از مردم چیزی مخواه، خواستن از مردم دنائت است، تو بزرگی، بزرگواری، زیبائی. تو انسانی، مقام انسانیت بالاتر از این است که انسان حاجت خودش را از دیگری به صورت التماس بخواهد فرمود: «التقلل و لا التوسل؛ به اندک ساختن آری، دست به دامن این و آن شدن هرگز» به کم بساز و دست پیش دیگری دراز مکن. [4] 

پی نوشت:

1. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، ج‏68، ص: 373

2. نهج‏ البلاغه، نامه 53

3. نهج‏ البلاغه، نامه 31 

4. نهج البلاغه، حکمت 396