بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مسائلی که انسان بایستی بیش از پیش بدان اهمیت دهد مسئله ی هدف هست، اینکه هدف انسان چیست؟ مقصد انسان کجاست و ... . با بررسی آیات و روایات در این زمینه انسان در می یابد که هدف انسان سیر الی الله است، یعنی خداوند انسان را با قابلیت های و ظرفیت های بالقوه خلق فرمود تا انسان در این سیر قابیلت های بالقوه ی خودش را فعلیّت بخشد. مثل اینکه کشاورز بذر درخت رو در خاک قرار می دهد تا در اثر آبیاری و برخورد با نور آفتاب قابیلت های بذر شکوفا شده رشد و نمو کند و به درختی مثمر تبدیل گردد، انسان هم در بدو تولد همه کمالات انسانی رو بالقوه داراست (چنانچه بذر هم بالقوه همه کمالات درخت رو داراست) منتهی انسان بایستی در این مسیری که در پیش دارد استعدادی بالقوه خود را شکوفا کرده و به هدف برسد.
با توجه به اینکه شناخت این مسیر و آگاهی از خطرات این مسیر برای انسان معلوم نبود لذا راهنمایانی از جاب خود فرستا تا چراغ هدایت انسان باشند و انسان بتواند به سلامت این مسیر را طی کرده و به هدف برسد.

بنابراین هدف انسان رسیدن به خداست، «فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُّقْتَدِرٍ»(قمر:55) آنها در جایگاه صدق و حق و راستی نزد خداوند مالک قادر قرار دارند.

منتهی برخی ممکن است چنین سوالی به ذهنشون بیاد که آیا معصومین(علیهم السلام) هم می توانن هدف باشند یا اینکه نه این بزرگواران وسیله اند برای رسیدن به خدا؟

در پاسخ به این پرسش عرض می شود، همان طور که عرض شد هدف خداست، و انسان در این مسیر هدفش رسیدن به مقام قرب الهی است و انبیاء و معصومین علیهم السلام هم راهنمای این مسیر هستند تا انسان به این مقام نائل آید.

اگر در زیارت جامعه کبیره ائمه علیهم السلام خود را تالی تلو ذات اقدس الهی معرفی می کنند و شئونات الاهی را به خود نسبت می دهند دلیل بر این نیست که این بزرگواران خود هدف باشند؛ گرچه این بزرگواران مقامی مافوق تصور ما دارند چنانچه از زیارات و برخی روایات بالاخص روایت « علی (ع) بنورانیته(1)» انسان یقین می کند ائمه کار خدایی می‌کنند، اما به هر حال این ذوات مقدسه مخلوق خدا بوده و خدا نیستند. به تعبیر شیخ محمود شبستری:
سیه رویی ز ممکن در دو عالم * جـدا هـرگز نشـد واللّه اعلـم(2)
رسول خدا صل الله علیه و آله با تمام عظمت و جلالش خود را بنده خدا می کند و همچنین ائمه علیهم السلام با مقام شامخی که دارند خود را مخلوق خدا می دانند.
البته ناگفته نماند با توجه به اینکه ائمه علیهم السلام اسمای حسنای الهی هستند، می توان رسیدن به اسمای الهی را هدف میانی دانست نه هدف نهایی؛ چون حرکت انسان به سوی خداست «نه خدا شدن» در این حرکت و سیر الی الله ائمه علیهم السلام می توانند هدف میانی و متوسط باشند.

....................................................................................................................................
1. نرم افزار جامع الاحادیث، بحارالانوار ، ج 26، ص2
2. گلشن راز، شیخ محمود شبستری، ص 41، تحت عنوان تمثیل